Bir ülkenin sağlık alanında gelişmişliğinin bir göstergesi önlenebilir kanser nedeni ile ölüm oranının azlığıdır. Rahim ağzı (serviks) kanseri önlenebilir kanserler arasında en ön sıralarda yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri kadınlarda sık görülen kanser türlerinden bir tanesidir. Bu nedenle bu kanserle mücadele aynı zamanda toplumun kadına vermiş olduğu değeri de gösterir. Rahim ağzında gelişen bir kanser türü olan Rahim Ağzı Kanseri, tarama yöntemleri ile henüz kansere dönüşmeden önce erken tanınabilir. Erken tanındığı takdirde kanser öncüsü lezyonlar tedavi edilebilir. Bu tedavi neticesinde bu kansere bağlı ölümlerin önüne tamamen geçilmiş olur. Özellikle tarama amaçlı HPV PCR testi ve servikovajinal smear testleri bu kanser öncesi lezyonları yakalama da %100 e yakın oranda başarı sağlamaktadır.

Rahim Ağzı Kanseri Neden Önemli?

• Rahim ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır.
• Rahim ağzı kanseri öncüsü lezyonlar erken teşhis edildiğinde, kansere yakalanma %100 e yakın oranda önlenebilmekte, kanserler erken teşhis edildiğinde ise yüksek oranda tedavi edilebilmektedir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

• 30 yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV) ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların olması. (HPV, rahim ağzı kanseri de dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden olabilen, cinsel yolla bulaşan yaygın bir virüstür.)
• Çok doğum yapmak ve ilk doğumu erken yaşta yapmak.
• Erken yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başlamak.
• Birden fazla cinsel partnerin olması.
• Sigara içmek.
• Düşük sosyoekonomik düzeye sahip olmak.
• Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) hastalıkların olması.

Belirtileri Nelerdir?

Rahim ağzında kanser öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti vermeyip ancak pelvik muayene, Pap Smear testi ve HPV testleri ile erken dönemde tespit edilebilmektedir.

Aktif cinsel yaşamı olan bütün kadınlar herhangi bir semptomu olmadan rutin aralıklarla HPV PCR testi ve smear test yaptırmalıdır. Ancak;

Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle karşılaşan kadın hemen bir sağlık uzmanına başvurmalıdır:

• Vajinadan artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı geliyorsa
• Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı gözleniyorsa
• Yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık gelişmişse
• Tek ya da iki bacakta şişkinlik varsa
• İdrar yaparken ağrı gözleniyorsa
• Normal adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama oluyorsa
• Normalden daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması söz konusu ise
• Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı gözleniyorsa
• Menopoz sonrası kanama izleniyorsa.

Erken Teşhis

Tarama ve erken teşhis ile tedavisi mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri HPV ile ilişkili olan en yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserleri HPV enfeksiyonu nedeniyle gelişmektedir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız boşluğu kanserlerine de neden olmaktadır. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır.  Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde kullanılmaktadır.

• HPV testi; rahim ağzındaki hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün (Human papilloma virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan bir testtir.
• Pap smear testi; uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine dönüşebilecek olan prekanseröz durumları (rahim ağzındaki hücre değişiklikleri) arama esasına dayanan bir testtir.

Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda yapılmaktadır.

Rahim ağzı kanseri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ tarafından) “önlenebilen bir ölüm nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde uygulanan Ulusal Kanser Tarama Programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi uygulanmaktadır.

Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?

Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları; Toplum Sağlığı Merkezlerinin bağlı birimi olarak faaliyet gösteren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) , Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM), Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM)  ÜCRETSİZ olarak yapılmaktadır.

Tedavi

Erken dönemde saptandığında ek bir başka tedaviye ihtiyaç olmadan tümör cerrahi olarak çıkartılabilir. Eğer daha ileri bir safhada karşılaşılmışsa kemoterapi ve radyoterapi verilmektedir. Hangi tedavinin kime ve nasıl uygulanacağı evreye göre değişmektedir.

Korunma

• HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.
• 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak.
• Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
• Cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak.
• Erkeklerin sünnet olması.
• Sigara kullanmamak.

HPV Aşısı Nedir?

HPV aşısı virüsün insan papilloma virüsünün neden olduğu enfeksiyonlara karşı koruyuculuk sağlayan bir uygulama yöntemidir. HPV aşısı cinsel yönden aktif olmayan kişilere veya cinsel aktifliği bulunan kişilere uygulanabilir. HPV enfeksiyonun tek başına bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte, planlanan tedavide amaç virüsün neden olduğu hastalıkları tedavi etmektir. Virüse maruz kalmadan önce korunmalarını sağlamak amacıyla, 11-12 yaşındaki gençlere uygun dozlarda HPV aşısı önerilir. HPV aşısı 9 yaşından itibaren uygulanmaya başlanabilir ve 26 yaşına kadar olan her bireye aşı uygulanması tavsiye edilir. Ayrıca HPV aşısı kişinin risk durumuna göre 27-45 yaş arasındaki yetişkinlere uygulanabilir. HPV aşısı, ilk aşılama yaşına bağlı olarak iki veya üç dozluk bir seri halinde verilir. 15 yaşından önce ilk dozu yapılmış olan kişiler genellikle 2 doz HPV aşısına ihtiyaç duyar. İlk dozu 15 yaşında veya daha sonra olan kişiler ile bağışıklık sistemini baskılayıcı belirli durumları olan daha küçük kişilerin 3 doza ihtiyaçları vardır. HPV aşısı hamile olan kişilere önerilmez ve aşı için doğumun gerçekleşmesi beklenir. Gebe olduğu bilinen kişilerin aşılanmayı gebelik sonrasına ertelemelidir. Kişinin HPV aşısı serisine başladıktan sonra hamile olduğu tespit edilirse, ikinci ve/veya üçüncü dozların hamilelikten sonraki dönemde yapılması önerilir.

HPV Aşısı ve Dozları

Günümüz sağlık uygulamalarında HPV aşısının ilk cinsel ilişkiden ve 25 yaşından önce yapılması tavsiye edilir. 15 yaş gününden önce ilk aşısını yaptıran kişilere iki doz HPV aşısı önerilir. HPV aşısının ikinci dozu, ilk dozdan 6 ila 12 ay sonra yapılır. 15 ila 26 yaşları arasında ilk aşısını olan bireyler ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler için üç doz HPV aşısı önerilir. Ayrıca 9 ila 26 yaş arası bağışıklığı baskılanmış kişiler (HIV enfeksiyonu olanlar dahil) için de üç doz önerilir. İlk dozun ardından ikinci doz için 1-2 ay geçmesi önerilirken, üçüncü doz aşı için 6 ay geçmesi beklenir.

HPV Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

HPV aşısının, kişinin bireysel sağlık durumuna göre bazı yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:

• HPV aşılamasından sonra aşı yapılan yerde ağrı, kızarıklık, şişlik, ateş veya baş ağrısı
• Aşıdan sonra bayılma
• Aşının yapıldığı bölgede kas veya eklem ağrısı
• Baş dönmesi, mide bulantısı, görme bozuklukları ve kulakta çınlama
• Kaşıntı, kızarıklık, yüz ve boğazda şişlik, nefes darlığı ve kalp atım hızında artış gibi alerjik reaksiyonlar

HPV, bulaştığında kanser gibi ciddi hastalıklara neden olan bir virüs çeşididir. HPV bulaşmasına karşı önlem almak oluşabilecek rahatsızlıkların önlenmesi için önemlidir. HPV virüsüne karşı doktorunuzun önerdiği rutin sağlık taramaları yaptırmak HPV enfeksiyonun erken tanılanması ve oluşabilecek rahatsızlıkların önlenmesini sağlar. Siz de HPV virüsüne karşı rutin doktor kontrollerinizi yaptırarak sağlığınızı koruyabilir ve oluşabilecek hastalıkları önleyebilirsiniz.

Hepinize kanserden uzak sağlıklı günler dileriz.